Πέμπτη 5 Δεκεμβρίου 2013

Η κότα έκανε το αυγό ή το αυγό την κότα;


του Δημήτρη Στεφανάκη
Αναδημοσίευση από το Literature | Dec 4, 2013 http://www.literature.gr/i-kota-ekane-to-avgo-i-to-avgo-tin-kota-tou-dimitri-stefanaki/?fb_action_ids=614887168578555&fb_action_types=og.likes&fb_source=other_multiline&action_object_map=%7B%22614887168578555%22%3A259260727560624%7D&action_type_map=%7B%22614887168578555%22%3A%22og.likes%22%7D&action_ref_map=%5B%5D
Η διαπάλη σοφίας και λόγου, είναι μια υπόθεση που χάνεται στις απαρχές της ανθρώπινης σκέψης.

Και οι μεν φιλόσοφοι ισχυρίζονται ότι οι ιδέες τους είναι η τροφός της λογοτεχνίας, ενώ οι λογοτέχνες, από την πλευρά τους, διατείνονται ότι στην υπόθεση της φιλοσοφίας έχουν εισφέρει περισσότερα από όσα οι ίδιοι οι θεράποντές της. Η αλήθεια βρίσκεται, προφανώς, κάπου στη μέση. Μπορεί η οικουμενικότητα των ιδεών να είναι εκείνη που δημιουργεί τα μεγάλα έργα, όμως είναι βέβαιο ότι η φιλοσοφία, στην ανώτερη έκφανσή της, δεν κατάφερε ποτέ να προσεγγίσει τον μέσο άνθρωπο και να συμφιλιωθεί με την κοινή λογική. Προκειμένου λοιπόν να διακινήσει τα ιδεολογήματά της στις πλατιές μάζες, ακολουθεί ένα είδος υπόγειας διαδρομής, επαφιέμενη στις προθέσεις των ανθρώπων της τέχνης και πρωτίστως στους λογοτέχνες. Η σκιώδης παρουσία της, ωστόσο, είναι εκείνη που προσδίδει πνοή και περιεχόμενο σε κάθε ανθρώπινο δημιούργημα. Αποτελεί, θα λέγαμε, το θείο άγγιγμα που μεταμορφώνει ένα έργο, αναβαθμίζοντας το νοηματικά και αισθητικά.

Η ειρωνεία του πράγματος είναι ότι, αρχικά, η σχέση λογοτεχνίας και φιλοσοφίας λειτούργησε αντίστροφα.

Οι ιδέες έγιναν το άλλοθι για να μπορέσει να εκφράσει τα λογοτεχνικά του απωθημένα ο άνθρωπος που αναγορεύθηκε μετέπειτα μέγιστος φιλόσοφος: ο Πλάτων. Στη συνέχεια, τα κείμενα των κορυφαίων λογοτεχνών αρδεύονταν συστηματικά από την φιλοσοφία. Πάνω από τα αριστουργήματα διαφορετικών συγγραφέων όπως ο Τολστόι και ο Τόμας Μαν πέφτει βαριά η σκιά του Σοπενχάουερ. Ο Γκαίτε και ο Κόουλριτζ γοητεύτηκαν και εμπνεύστηκαν από τη φιλοσοφία του Σπινόζα. Η ιδιοφυΐα του Νίτσε διαποτίζει το έργο του Χέρμαν Έσσε, του Αντρέ Ζιντ, του Μαλρώ και του Ρίλκε.

Από την άλλη έχουν απόλυτο δίκιο όσοι ισχυρίζονται στο πλαίσιο του ρεαλισμού ότι οι μείζονες μυθιστοριογράφοι προώθησαν την φιλοσοφία πολύ περισσότερο από οποιονδήποτε επαγγελματία φιλόσοφο στην εποχή τους. Όθεν προκύπτει το προαιώνιο ερώτημα αν η κότα έκανε το αυγό ή το αυγό την κότα.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου